लेख
आधुनिक व्यवस्थापन शास्त्राच्या दृष्टीकोनातून पारंपारिक जलव्यवस्थापन
त्या काळात शेती शास्त्रही आजच्या सारखे प्रगत अवस्थेत नव्हते त्यामुळे पाण्याचा वापर कसा करावा याचे ज्ञान परंपरेतून चालत आले होते. परंपरा हा एक शिक्षक निश्चितच आहे. पण या शिक्षण पध्दतीमुळे जलव्यवस्थापनाची सर्वच सूत्रे हस्तगत होवू शकत नाहीत हीही बाब तितकीच खरी आहे. आपण शेती जीवनाला आवश्यक असणारी धान्ये मिळविण्यासाठी करतो, त्या धान्याचा बाजार करण्यासाठी करीत नाही ही संकल्पना असल्यामुळे More crop, per drop या दृष्टीकोनातूनही सिंचनव्यवस्थापन गरजेचे नव्हते.
व्यवस्थापन शास्त्राचा उदय व विकास :
व्यवस्थापन शास्त्राची तत्त्वे व कार्ये व्यवहार ज्ञानाधिष्ठित :
जलतुटीच्या क्षेत्रात प्रामुख्याने वापर :
सरकारी हस्तक्षेपाच्या अभावामुळे मिळालेली प्रेरणा :
उपजिवीका दृष्टीकोन महत्त्वाचा :
पाण्याकडे बघण्याचा दृष्टीकोनही मर्यादित :
पाणी वापराचे परंपरागत प्रशिक्षण :
परंपरागत व्यवस्थापनात बहुविध पिकपध्दतीचा पुरस्कार:
व्याप्ती केवढी हाही विचार महत्त्वाचा :
पारंपारिक जल व्यवस्थापनातून साध्य झालेल्या गोष्टी :
‘आज भी खरे है तालाब’
या परंपरागत जल व्यवस्थापनाचे पुनर्प्रयोग शक्य होतील ?
डॉ. द्त्ता देशकर, औरंगाबाद